صوت | آشکارگی جمال الهی در عالم آفرینش؛ رمز پیوند فلسفه و هنر

به گزارش ایکنا؛ بیست و چهارمین همایش بزرگداشت ملاصدرا با موضوع «فلسفه و هنر» که قرار بود خردادماه سال جاری برگزار شود، به علت بیماری کرونا و لزوم پرهیز از تجمعات، به صورت مجازی برگزار شد.

آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا، در این نشست مجازی که فایل آن امروز منتشر شد، به بررسی نسبت فلسفه و هنر پرداخت و اظهار کرد: موضوع این همایش، فلسفه و هنر و بیان مناسبات و روابط این دو با هم است. بنابراین در گام اول باید به تعریف این دو توجه کرد. اولاً تعریف فلسفه به این صورت است که فلسفه دانشی است که از موجود بماهو موجود بحث می‌کند؛ یعنی در واقع از وجود و انواع و صفات آن بحث می‌کند. بنابراین فلسفه از همه موجوداتی که به نحوی دارای صفت و ویژگی وجود هستند و از هستی بهره‌مندند بحث می‌کند.

وی افزود: در مرتبه اعلی وجود مطلق است که همان واجب‌الوجود است؛ به معنای وجودی که اصل وجود است و وجودی که دارای صفات و به تعبیری اسماء است. این اسما و صفات چون از اصل وجود است، در عالم دارای جلوه‌هایی است که ما آن را به عناوینی مثل علم الهی، قدرت الهی و صفات کمالیه الهی می‌شناسیم.

آیت‌الله خامنه‌ای بیان کرد: صفات کمالیه الهی به دو دسته تقسیم می‌شود: صفات جمالیه و صفات جلالیه. صفات جمالیه الهی شامل تمام جلوه‌های زیباشناسی آن ذات اقدس است. به یک تعبیر، کل عالم هستی که مخلوق اراده الهی است، جلوه‌ای از جلوه‌های وجود و تبعاً دارای زیبایی‌ها و جمالی است که در آن هست. هرچه در عالم هست یا جلوه‌ای است از جمال الهی یا جلوه‌ای است از جلال الهی. پس مجموعه این عالم خیر و حسن است و حکمت است که همه اینها به یک معنا به حکمت برمی‌گردد.

وی در ادامه تصریح کرد: حکمت را به عنوان نوعی استقامت و کمال و داشتن جنبه‌های مختلف کمال که از هر زاویه‌ای نگاه کنی جز کمال دیده نمی‌شود، تعریف می‌کنند. از سویی خداوند حکیم است و حکمت را دوست دارد و حکمت را همراه ادیان به وسیله انبیا به سوی بشر فرستاده است. در عین حال حکمت شامل هرگونه تناسب صحیح و ارتباط صحیح هم می‌شود. از سویی زیبایی را گاهی به عنوان تناسب بین اشیاء تعریف کردند. ریاضیات یکی از شاخه‌هایی است که جلوه‌ای از زیبایی طبیعت است. خداوند، عالم را بر اساس محاسبات و به تعبیر قرآن کریم، مقدار آفریده است که عین تناسب است و به همین دلیل زیبا و خیر است.

رئیس بنیاد صدرا ادامه داد: بنابراین عالم پر از جلوه‌های الهی است؛ از جمله در آن جمال موج می‌زند. لازم نیست این جمال، صوری و بصری باشد؛ بلکه جمال معنوی، جمالی است که به صورت محدود نمی‌شود. در خلسه‌هایی که حکمای یونانی مثل فیثاغورث نقل می‌کنند به این زیبایی اشاره دارند. او در جریان سیر و سلوک خودش نغمه‌های آسمانی را شنیده بود. چهار صد سال پیش حکیم نامدار اسلامی یعنی میرداماد، در جریان یکی از خلسه‌های خودش سفری معنوی به ملکوت راه داشته است و نقل می‌کند که در آنجا فضای انبوهی از نغمه‌های زیبا دیدم که انسان از شنیدن آن حیرت می‌کند و هر عاقلی را شیدا می‌کرد. کتابی هم به نام خلسه ملکوتیه نوشته است. بنابراین همین عالمی که در آن زندگی می‌کنیم پر از نغمه و جلوه‌های زیبایی است که می‌توان آن را با چشم نظر و چشم باطن مشاهده کرد.

در ادامه می‌توانید مشروح سخنان آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا، در همایش بزرگداشت ملاصدرا را بشنوید.